Τεύχος 12 (2014)

Τεύχος 12, 2014

Σημείωμα των διευθυντών σύνταξης

Ζωή Διονυσίου: Η μουσική ζωή στην ελληνική οικογένεια με παιδιά 0-6 ετών (σ.σ. 9-33)

Η μουσική επικοινωνία του γονέα με το βρέφος είναι μία αυτονόητη ανάγκη και των δύο, που συναντάται σε όλους τους πολιτισμούς. Ποια είναι η σημερινή θέση της μουσικής στην ελληνική οικογένεια; Τραγουδούν οι γονείς σήμερα στα ή με τα παιδιά τους; Κάνουν μουσικά παιχνίδια με τα παιδιά τους; Τι μουσική ακούν; Πώς η μουσική συνοδεύει τη φροντίδα των βρεφών και νηπίων; Αυτά τα ερωτήματα διερευνώνται στην έρευνα που παρουσιάζεται στο παρόν άρθρο. Επιχειρείται μία σκιαγράφηση και σχολιασμός των στοιχείων σε σχέση με τα αντίστοιχα ερευνητικά δεδομένα από την σύγχρονη βιβλιογραφία.

Ελένη Τσακιρίδου & Μαίη Κοκκίδου: Μουσική και τηλεοπτική διαφήμιση: μία σημειωτική προσέγγιση με μουσικοπαιδαγωγικές εφαρμογές (σ.σ. 34-55)

Η μουσική έχει ένα σημειολογικό πλούτο. Η σημειωτική του μουσικού μηνύματος αφορά στη δομή, στην εκτέλεση/απόδοση/ερμηνεία και στη λειτουργικότητά του. Η μουσική είναι ένα σύστημα σημείων του οποίου η σημασιολογική αξία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις συνδηλώσεις και τις ενδείξεις (Tagg, 2012). Σήμερα βιώνουμε την εμπορευματοποίηση του φαινομένου της μουσικής, τη γένεση νέων μουσικών ειδών και την αύξηση στη μουσική επικοινωνία λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας. Ακόμα, η μουσική είναι στην καθημερινότητα του ανθρώπου μέσα από την τηλεοπτική διαφήμιση στα ΜΜΕ. Ωστόσο, η μουσική σημειωτική δεν έχει εστιάσει με συστηματικό τρόπο στην ανάλυση και ερμηνεία της μουσικής στις τηλεοπτικές διαφημίσεις. Στο παρόν άρθρο εστιάζουμε στο λειτουργικό ρόλο της μουσικής στην τηλεοπτική διαφήμιση, δίνοντας έμφαση στη σημειωτική ανάλυση του μουσικού/ηχητικού μηνύματος, κυρίως μέσα από την αναζήτηση των συνδηλώσεων. Τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να αξιοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς μουσικής, αλλά και από τους εκπαιδευτικούς γενικής παιδείας, ώστε να βοηθήσουν τους μαθητές να σταθούν κριτικά απέναντι στους μηχανισμούς της διαφήμισης που τους θέλουν παθητικούς δέκτες. Αν ο μαθητής μπορέσει να αντιληφθεί τη μουσική ως έναν «κώδικα» επικοινωνίας στα ποικίλα περιβάλλοντα των ΜΜΕ και κατανοήσει τους τρόπους για να τον αποκωδικοποιεί, θα είναι σε θέση να ακούει κάθε μουσική ενεργητικά, περισσότερο συνειδητά και, πάνω από όλα, κριτικά.

Ανάργυρος Καραπέτσας, Ειρήνη-Ροδόπη Λασκαράκη & Νικόλαος Ζυγούρης: Αξιολόγηση της μουσικής ακουστικότητας σε παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (σ.σ. 56-72)

Υψηλή συσχέτιση επιβεβαιώνεται μεταξύ μουσικών δεξιοτήτων και δεξιοτήτων εγγραμματισμoύ από μελέτες παιδιών με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (Ε.Μ.Δ.) και παιδιών τυπικής ανάπτυξης. Τα παιδιά με δυσλεξία σημειώνουν χαμηλότερες επιδόσεις αναφορικά με δοκιμασίες δύο βασικών μουσικών δεξιοτήτων, αυτή της αντίληψης του τονικού ύψους και αυτή του ρυθμού. Στην παρούσα εργασία μελετήθηκε η μουσική ακουστικότητα 10 παιδιών με δυσλεξία που παρακολουθούν τμήμα ένταξης σε σχέση με 10 παιδιά ίδιου φύλου και ηλικίας που εντάχθηκαν στην ομάδα ελέγχου. Το σύνολο των συμμετεχόντων φοιτούσε στην Β ́, Γ ́ και Δ ́ Δημοτικού. Για την αξιολόγηση της συγκεκριμένης δεξιότητας χρησιμοποιήθηκε το εργαλείο PMMA (Primary Measures of Music Audiation (Gordon, 1979) – «Στοιχειώδεις Μετρήσεις Μουσικής Ακουστικότητας» (Στάμου, Schmidt & Humphreys, 2006). Από την επεξεργασία των αποτελεσμάτων προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (p<0.05) μεταξύ των δύο ομάδων. Αναλυτικότερα τα παιδιά με δυσλεξία σημείωσαν στατιστικά σημαντικές χαμηλότερες επιδόσεις στο σύνολο των δοκιμασιών του PMMA που τους χορηγήθηκαν σε σύγκριση με τα παιδιά που εντάχθηκαν στην ομάδα ελέγχου. Από την ανάλυση των στατιστικών δεδομένων προκύπτει το συμπέρασμα ότι τα παιδιά με δυσλεξία παρουσιάζουν στατιστικά σημαντική χαμηλότερη επίδοση στις κλίμακες μέτρησης της μουσικής ακουστικότητας τόσο στη διάκριση του ρυθμού όσο και της μελωδίας. Αντίστοιχα αποτελέσματα έχουν προκύψει και σε άλλα ερευνητικά πρωτόκολλα (McGivern et al., 1991· Besson et al., 2007· Forgeard et al., 2008). Τα παρόντα αποτελέσματα χρησιμοποιούνται σε μια έρευνα πιλότο που αυτή τη στιγμή διεξάγεται από το εργαστήριο Νευροψυχολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Ιωάννης Λιάκος & Σέβη Μαζέρα: Διδακτικές μέθοδοι της Ψαλτικής Τέχνης (Ι ́ - ΙΘ ́ αιώνες) (σ.σ. 73-98)

Η Ψαλτική Τέχνη από την καθιέρωση του γραπτού συστήματος μουσικής σημειογραφίας ήδη από τον ι ́ αιώνα, διδάσκεται από μεγάλες μορφές μελουργών και μαϊστόρων. Η αδιάλειπτη παρουσία του υπερχιλιετούς γραπτού βυζαντινού μουσικού πολιτισμού, συνοδεύτηκε από παράλληλες προσπάθειες ανεύρεσης τρόπων διδακτικής και πρακτικής εφαρμογής της Ψαλτικής Τέχνης. Εμφανίστηκαν έτσι μέθοδοι μουσικής διδασκαλίας που συνδυάζουν τις θεωρητικές παραμέτρους με την πρακτική εκμάθησής της που εμπεριέχονται: στις θεωρητικές πραγματείες της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου, στο κείμενο της προθεωρίας της Παπαδικής, όπως την γνωρίζουμε απ’ την πλειονότητα των χειρογράφων, και στις διάφορες μεθόδους εκμάθησης των "θέσεων".

Γιάννης Σταύρου: «Πώς εδιδάσκοντο άλλοτε τα ελληνόπουλα»: Η διδασκαλία της μουσικής στην εκπαίδευση κατά τον 19ο αιώνα (σ.σ. 99-111)

Η επιρροή που άσκησαν χώρες της Δύσης στην ελληνική εκπαίδευση καθώς και η συνολική οργανωτική αδυναμία του νεοσύστατου ελληνικού κράτους ήταν από τους βασικότερους παράγοντες διαμόρφωσης της εκπαιδευτικής πραγματικότητας κατά τον 19ο αιώνα στην Ελλάδα. Για το μάθημα της Μουσικής οι ξένες επιρροές ήταν καταλυτικές κυρίως σε ό,τι αφορά στην προέλευση και στο ύφος των τραγουδιών. Η θεματολογία των τραγουδιών επηρεάστηκε από τους γενικότερους σκοπούς της εκπαίδευσης για την καλλιέργεια της ηθικής, θρησκευτικής και δευτερευόντως -αργότερα- της εθνικής συνείδησης. Ωστόσο, η απουσία αναλυτικών προγραμμάτων, η ανεπαρκής εκπαίδευση των δασκάλων καθώς και η γενικότερη αντίληψη που επικρατούσε στην κοινωνία για τη μουσική, οδήγησαν στην υποβάθμιση του μαθήματος το οποίο για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν διδασκόταν ή, στη συνέχεια, στην καλύτερη περίπτωση, αντιμετωπιζόταν ως «δευτερεύον» μάθημα, ως ευκαιριακή δραστηριότητα στα πλαίσια των εθνικών και άλλων γιορτών.

Το παρόν τεύχος διανεμήθηκε ΔΩΡΕΑΝ σε όλα τα μέλη της Ε.Ε.Μ.Ε. που ήταν οικονομικά τακτοποιημένα για το 2014. Εάν ήσασταν οικονομικά τακτοποιημένο μέλος το 2014 και δεν λάβατε το τεύχος, ή εάν επιθυμείτε να το αγοράσετε (τιμή: 15 ευρώ), παρακαλούμε επικοινωνήστε με τη γραμματεία της Ε.Ε.Μ.Ε., στο email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..