Περιεχόμενα
Στόχος της μελέτης που παρουσιάζεται στο παρόν άρθρο, ήταν α) η διερεύνηση της επίδρασης ενός προγράμματος κατάρτισης εκπαιδευτικών της μουσικής σχετικά με την έρευνα δράσης στο ενδιαφέρον τους και στην αντίληψή τους για την ικανότητά τους στην ποιοτική έρευνα και ειδικότερα την έρευνα δράσης, και β) η σύγκριση της επίδρασης αυτής με την επίδραση προγράμματος κατάρτισης στην ποσοτική έρευνα που είχε προηγηθεί με άλλους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς (Στάμου, Humphreys, & Schmidt, 2006, 2007). Το δείγμα αποτελούσαν 28 εκπαιδευτικοί μουσικής από διάφορα μέρη της Ελλάδας που επέλεξαν να συμμετάσχουν σε Πρόγραμμα Ερευνητικής Κατάρτισης στην έρευνα δράσης, διάρκειας 25 ωρών. Κατά την έναρξη της πρώτης και με τη λήξη της τελευταίας συνάντησης του Προγράμματος χορηγήθηκε η Κλίμακα Ερευνητικού Ενδιαφέροντος και Ικανότητας [ΚΕΕΙ]. Κατά τη διερεύνηση της αξιοπιστίας της ΚΕΕΙ προέκυψαν συντελεστές α=0,35 και α=0,71 για την βελτιωμένη κλίμακα των 10 δηλώσεων για τη μέτρηση πριν και μετά το διδακτικό χειρισμό αντίστοιχα. Ο χαμηλός δείκτης αξιοπιστίας κατά τη μέτρηση πριν το διδακτικό χειρισμό ήταν ενδεικτικός της αδυναμίας της κλίμακας να λειτουργήσει πριν τα σεμινάρια προφανώς λόγω της έλλειψης εξοικείωσης των εκπαιδευτικών με τις έννοιες "ποιοτική έρευνα" και "έρευνα δράσης". Ο ικανοποιητικός δείκτης αξιοπιστίας κατά τη μετα-μέτρηση και τα σχετικά ευρήματα σύμφωνα με τα οποία η προηγούμενη παρακολούθηση μαθημάτων έρευνας, η κατοχή πανεπιστημιακού πτυχίου, και τα χρόνια διδακτικής προυπηρεσίας δεν επηρέασαν τις βαθμολογίες της μετα-μέτρησης, ενισχύοντας έτσι την άποψη ότι αυτές προέκυψαν κυρίως ως αποτέλεσμα της επίδρασης του προγράμματος ερευνητικής κατάρτισης. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας συγκριτικά με αυτά προηγούμενης μελέτης σχετικής με την επίδραση προγράμματος ποσοτικής ερευνητικής κατάρτισης εκπαιδευτικών της μουσικής, είναι ενδεικτικά της γενικότερης εξοικείωσης των εκπαιδευτικών της μουσικής με την ποσοτική έρευνα, κάτι που βέβαια δεν ισχύει για την ποιοτική έρευνα στην Ελλάδα.
Ζωή Διονυσίου: Mουσικοπαιδαγωγικά προγράμματα και μουσεία: Ένα παράδειγμα από το Μουσείο Διονυσίου Σολωμού στην Κέρκυρα
Το παρόν άρθρο μελετά τις δυνατότητες σχεδιασμού μουσικοπαιδαγωγικών προγραμμάτων σε μουσεία. Εξετάζει έναν πιθανό διάλογο τεχνών που θα μπορούσε να υλοποιηθεί σε διάφορους μουσειακούς χώρους δίνοντας έμφαση στην αισθητική εμπειρία. Η αισθητική εμπειρία παραμένει ένας από τους βασικούς στόχους της μουσικής εκπαίδευσης, καθώς και της εκπαίδευσης των τεχνών γενικότερα. Ως παράδειγμα του θεωρητικού προβληματισμού που ξεδιπλώνεται εδώ, παρουσιάζεται ένα μουσικοπαιδαγωγικό - μουσειακό πρόγραμμα. Το πρόγραμμα με τίτλο: «"Σε γνωρίζω από την όψη": μουσικό ταξίδι στη ζωή και το έργο του Διονυσίου Σολωμού» που απευθυνόταν σε παιδιά δημοτικού σχολείου υλοποιήθηκε στο Μουσείο Διονυσίου Σολωμού στην Κέρκυρα από την άνοιξη του 2007 μέχρι την άνοιξη του 2008, με αφορμή τα 150 χρόνια από το θάνατο του εθνικού ποιητή. Μέσα από το παράδειγμα του προγράμματος αυτού εξετάζεται πώς προωθήθηκε η καλλιέργεια της αισθητικής εμπειρίας στο μουσειακό χώρο μέσα από το τρίπτυχο «μουσική - λόγος - εικόνα». Εδώ δίνεται έμφαση στη φιλοσοφία του σχεδιασμού του προγράμματος, και στο πώς απαντά στο θεωρητικό στοχασμό.
Η μουσική δημιουργικότητα μπορεί να εκδηλωθεί τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Η συνεργατική προσπάθεια για την επίτευξη ενός κοινού στόχου πραγματοποιείται μέσα από τη συζήτηση πιθανών λύσεων και το συνδυασμό διαφόρων μουσικών δεξιοτήτων και ιδεών, παρέχοντας με αυτό τον τρόπο τη δυνατότητα δημιουργίας μουσικής υψηλότερου επιπέδου, που παρουσιάζει ποικιλία μουσικών χαρακτηριστικών. Η παρούσα μελέτη ερευνά την ομαδοσυνεργατική μουσική δημιουργικότητα των παιδιών με βάση τέσσερις παράγοντες που σχετίζονται με τη μουσική δημιουργικότητα: το δημιουργικό άτομο, το δημιουργικό περιβάλλον, τη δημιουργική διαδικασία και το δημιουργικό προϊόν. Μια σειρά από ζητήματα που σχετίζονται με τους πιο πάνω παράγοντες αναλύονται σε σχέση με τα κίνητρα των παιδιών (δημιουργικό άτομο), τις αλληλεπιδράσεις τους ως μέλη μιας ομάδας (δημιουργική διαδικασία), το μουσικό και παιδαγωγικό πλαίσιο μέσα στο οποίο η δημιουργικότητα αναπτύσσεται (δημιουργικό περιβάλλον) και το τελικό προϊόν της συνεργασίας τους (δημιουργικό προϊόν). Η συζήτηση βασίζεται στην επισκόπηση δειγμάτων από μαθήματα μουσικής, κατά τα οποία παιδιά ηλικίας έξι έως επτά ετών δημιουργούν μουσική ομαδικά, ενώ τα πλεονεκτήματα της συνεργασίας για τη γενικότερη ανάπτυξη των παιδιών καθώς και για τα δημιουργικά τους προϊόντα αναλύονται με βάση τις απόψεις μουσικοπαιδαγωγών. Με αυτό τον τρόπο γίνεται μια προσπάθεια συνδυασμού έρευνας (μέσω της επισκόπησης της ομαδικής δημιουργικότητας των παιδιών) και διδακτικής πράξης (μέσω της ανάλυσης και παράθεσης απόψεων και εμπειριών μουσικοπαιδαγωγών).
Σκοπός της έρευνας που παρουσιάζεται στο παρόν άρθρο ήταν να διερευνήσει τη συμβολή των μουσικών δραστηριοτήτων αφενός μεν στη μουσική ανάπτυξη, αφετέρου δε στην κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη παιδιών προσχολικής ηλικίας, μέσα από κινητικές και εικονικές αναπαραστάσεις. Πιο συγκεκριμένα, στην έρευνα αυτή θέλαμε να διερευνήσουμε τη συμβολή μουσικών δραστηριοτήτων, που σχετίζονται με κινητικές και εικονικές αναπαραστάσεις της μουσικής, τόσο στη μουσική ανάπτυξη, όσο και στην κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη παιδιών ηλικίας 4-6 ετών, που φοιτούσαν στο νηπιαγωγείο. Το πειραματικό πρόγραμμα εφαρμόστηκε για 4 μήνες και η διερεύνηση της επίδρασής του στη μουσική ανάπτυξη και την κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών βασίστηκε τόσο σε ποσοτικές, όσο και σε ποιοτικές μεθόδους έρευνας. Από τα ευρήματα της έρευνας διαφάνηκε η θετική επίδραση ενός τέτοιου προγράμματος τόσο στην ανάπτυξη της μουσικής αντίληψης και των μουσικών δεξιοτήτων, όσο και στην κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών.
Ένας από τους λόγους που συνδέει τον άνθρωπο με τη μουσική είναι το γεγονός ότι ο καθένας μας αντιδρά συναισθηματικά με κάποιο συγκεκριμένο τρόπο κατά την ακρόασή της. Κατά καιρούς έγιναν πολλές προσπάθειες να ερμηνευθεί αυτή η αντίδραση, με αποτέλεσμα τη διατύπωση πολλών διαφορετικών θεωριών (Θεωρία Έκφρασης, Θεωρία Διέγερσης, Θεωρία του φανταστικού προσώπου, Γνωστική Θεωρία, Θεωρία της πληροφορίας, κλπ.). Ο πολυεπιστημονικός επίσης τρόπος προσέγγισης του ζητήματος είχε ως αποτέλεσμα έρευνες με ποικίλα θεωρητικά υπόβαθρα, διαφορετική μεθοδολογία και τεχνικές, οι οποίες στόχευαν να απαντήσουν σε διαφορετικά ερωτήματα, με διαφορετικούς τρόπους και μέσα. Η ανομοιογένεια αυτή δημιούργησε μία σύγχυση στο χώρο, η οποία φαίνεται με τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η ανασκόπηση των ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί με σκοπό να διερευνήσουν τις συναισθηματικές αντιδράσεις στη μουσική και η κατηγοριοποίησή τους με γνώμονα τις μεταβλητές που εξετάζουν, τη μεθοδολογία και τις τεχνικές που χρησιμοποιούν. Τέλος, ακολουθεί μία σύντομη κριτική θεώρηση των αδύνατων σημείων των ερευνών αυτών, με συγκεκριμένες προτάσεις για τις μελλοντικές έρευνες.
Όλα τα παλαιότερα τεύχη του περιοδικού Μουσικοπαιδαγωγικά διατίθενται και σε έντυπη μορφή από την Ε.Ε.Μ.Ε. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε μαζί μας στη φόρμα επικοινωνίας.
Please wait...