Μαρία Χαλκιαδάκη & Μίτσυ Ακογιούνογλου: 
Γνωριμία με τις αρχές του Καθολικού Σχεδιασμού στο μάθημα της μουσικής: ένας σχεδιασμός για όλους (σ.σ. 7-27)
Η παρούσα εργασία αποτελεί μία πρώτη γνωριμία με το πλαίσιο του Καθολικού Σχεδιασμού για τη Μάθηση, μία φιλοσοφία και ένα διδακτικό μοντέλο που αναπτύχθηκε για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της ποικιλομορφίας και πολυπολιτισμικότητας της σημερινής τάξης. Μέσα από μία πιλοτική εφαρμογή των αρχών του Καθολικού Σχεδιασμού στο μάθημα της μουσικής σε τάξη σχολείου πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, επιχειρείται μία πρώτη γνωριμία με την διαδικασία δημιουργίας αναλυτικών πλάνων, στηριγμένων στο στοιχείο της πολλαπλότητας στους τρόπους παρουσίασης του υλικού, συμμετοχής, δράσης και έκφρασης των μαθητών και αξιολόγησης της μάθησης. Ο Καθολικός σχεδιασμός για τη μάθηση, ως μαθητοκεντρικό διδακτικό πλαίσιο, εστιάζει κατά κύριο λόγο στην εκ των προτέρων οργάνωση του μαθήματος, μέσα από αναλυτικά πλάνα που ακολουθούν συγκεκριμένες αρχές και κατευθυντήριες γραμμές, με στόχο να απευθύνεται σε όλους τους μαθητές στην τάξη, ανεξαρτήτως ικανοτήτων, δεξιοτήτων και ιδιαιτεροτήτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ενσωματώνει στο σχεδιασμό την έννοια της συμπερίληψης, να εμπλέκει ισότιμα όλους τους μαθητές στη διαδικασία της μάθησης και να καθιστά τη μάθηση προσβάσιμη για όλους. Το μάθημα της μουσικής προσφέρεται για την εφαρμογή του Καθολικού Σχεδιασμού, καθώς η ίδια η μουσική αποτελεί ένα πολυαισθητηριακό μέσο εμπλοκής, συμμετοχής και δράσης για τους μαθητές. Στην παρούσα μελέτη παρατίθεται ένα πλάνο μαθήματος μουσικής καθώς και η αντιστοίχιση όλων των προτεινόμενων δράσεων σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές, ώστε να αποτελέσει έναν πρώτο οδηγό για τον μουσικοπαιδαγωγό που επιθυμεί να γνωρίσει την στρατηγική σχεδιασμού των μαθημάτων.
Γιάννης Μυγδάνης & Μαίη Κοκκίδου: Το μάθημα «Θεωρία της Μουσικής» στην ωδειακή εκπαίδευση: μία πρώτη επισκόπηση του πεδίου και αποτίμηση της σημερινής πραγματικότητας (σ.σ. 28-48)
Το μάθημα «Θεωρία της Μουσικής» διδάσκεται σε όλα τα ωδεία και όλες τις μουσικές σχολές στην Ελλάδα. Το ισχύον πρόγραμμα σπουδών (Β.Δ.11.11.57, ΦΕΚ 229/Α/57) παραθέτει με πολύ συνοπτικό τρόπο κάποιες κατευθυντήριες γραμμές κυρίως για την οργάνωση του περιεχομένου του μαθήματος και παραμένει αμετάβλητο για περισσότερα από 60 χρόνια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην συνάδει με τις σύγχρονες προσεγγίσεις στο πεδίο της μουσικής παιδαγωγικής. Σκοπός της παρούσας έρευνας αποτελεί η διερεύνηση και αποτίμηση του πλαισίου διδασκαλίας-μάθησης του εν λόγω μαθήματος στα ωδεία και τις μουσικές σχολές. Για τον σκοπό αυτό, πραγματοποιήθηκε μία ποιοτική έρευνα με δύο εργαλεία: κριτική αποδόμηση του ισχύοντος προγράμματος και ημιδομημένες συνεντεύξεις με εν ενεργεία εκπαιδευτικούς που διδάσκουν το μάθημα της «Θεωρίας της Μουσικής». Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώνεται η ανάγκη για αναθεώρηση του προγράμματος καθώς στη σημερινή εποχή έχουν μετασχηματισθεί ριζικά οι μουσικές εμπειρίες, οι πρακτικές και οι όροι της μουσικής κατάρτισης. Ωστόσο, διαφάνηκε ότι οι διδάσκοντες του μαθήματος μουσικής, παρόλο που δηλώνουν μη ικανοποιημένοι από το ισχύον πλαίσιο, δεν εκφράζουν ουσιαστική επιθυμία για αλλαγή. Σε αυτή την τάση για συντήρηση της υπάρχουσας κατάστασης, φαίνεται ότι κάθε πρόταση για μουσικοπαιδαγωγικό-εκπαιδευτικό ανασχεδιασμό για το μάθημα της «Θεωρίας της Μουσικής» –αλλά και για τη συνολική ωδειακή εκπαίδευση– πρέπει να βασιστεί σε ερευνητικά ευρήματα και στη συστηματική μουσικοπαιδαγωγική επιμόρφωση των διδασκόντων.
Ζωή Διονυσίου: H επικοινωνιακή μουσικότητα στα ελληνικά παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα (σ.σ. 49-68)
Το μουσικό παιχνίδι είναι μία μουσική έκφραση που προέρχεται κατεξοχήν από τα ίδια τα παιδιά, ακολουθώντας τη δομή και τα χαρακτηριστικά του ελεύθερου παιχνιδιού. Είναι έκφραση της μουσικής κουλτούρας των παιδιών που παραπέμπει στις μουσικές παραδόσεις κοινοτήτων, ενώ ταυτόχρονα περιλαμβάνει πολλά στοιχεία αυτοσχεδιασμού και προσωπικής έκφρασης. Στο άρθρο εστιάζουμε σε ελληνικά παραδοσιακά μουσικά παιχνίδια, που συχνά αναφέρονται και ως παιχνιδοτράγουδα, προτείνοντας μία κατηγοριοποίησή τους, με βάση κυρίως τη χρήση τους από τους συμμετέχοντες. Σκοπός της μελέτης είναι να εξεταστεί ένα δείγμα της προτεινόμενης κατηγοριοποίησης παιχνιδοτράγουδων υπό το πρίσμα της θεωρίας της επικοινωνιακής μουσικότητας, που αναδεικνύει την διυποκειμενικότητα μέσω του μουσικού παιχνιδιού. Η εξέταση του υλικού υπό το πρίσμα της επικοινωνιακής μουσικότητας δείχνει ότι τα παιχνίδια αυτά αποτελούν ένα υλικό μύησης και εξοικείωσης των παιδιών με τη μουσική και πολιτισμική τους κουλτούρα, δηλαδή με το ηχητικό, γλωσσικό, μουσικό και πολιτισμικό περιβάλλον της οικογένειας και της κοινωνίας τους.
Σπυριδούλα Ευθυμίου: Ο εκπαιδευτικός προσχολικής αγωγής ως ενήλικας εκπαιδευόμενος: παράγοντες που συντελούν στην αποτελεσματικότητα της δια βίου μουσικοπαιδαγωγικής του εκπαίδευσης (σ.σ. 69-84)
Οι ευρύτερες αλλαγές και ανακατατάξεις που συντελούνται στο χώρο της εκπαίδευσης με την εισαγωγή καινοτομιών και την ανανέωση της διδακτικής και εκπαιδευτικής πράξης καθιστούν αναγκαίο τον εκσυγχρονισμό των γνώσεων και των δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών στο διδακτικό και παιδαγωγικό τομέα. Η διαρκής επιμόρφωση αναγνωρίζεται πλέον ως αυτονόητο και αναπόσπαστο μέρος της επαγγελματικής τους ανέλιξης και συνδέεται με την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Δεδομένου ότι κανένα πρόγραμμα αρχικής εκπαίδευσης, όσο ποιοτικό και αν είναι, δεν μπορεί από μόνο του να είναι υπεύθυνο για τη δια βίου γνώση και ικανότητα των εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής να προάγουν τη μουσική ανάπτυξη των μαθητών τους και την παραγωγική μάθηση, είναι αναγκαίο η επιμόρφωση να βιωθεί από τους ίδιους και να αντιμετωπιστεί από τους φορείς εκπαιδευτικής πολιτικής ως μια διαρκής προτεραιότητα. Η βελτιστοποίηση της παρεχόμενης εκπαίδευσης των επιμορφωτικών προγραμμάτων στο μουσικοπαιδαγωγικό τομέα αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την επιτυχή τους έκβαση. Οι πιθανές προς αξιολόγηση διαστάσεις αυτού του θέματος είναι πολλές. Στο άρθρο αυτό θα παρουσιαστούν οι παράγοντες που είναι δυνατόν να συμβάλλουν, ώστε η μαθησιακή διεργασία της επιμόρφωσης, στην οποία συμμετέχουν οι εκπαιδευτικοί προσχολικής αγωγής ως ενήλικοι εκπαιδευόμενοι, να είναι καίρια. Οι παράγοντες αυτοί σχετίζονται με θέματα που αφορούν τόσο ζητήματα σχεδιασμού, οργάνωσης και περιεχομένου των επιμορφωτικών προγραμμάτων όσο και ζητήματα σχέσεων μεταξύ των ενηλίκων, επιμορφωτών και επιμορφούμενων, που συμμετέχουν σε αυτά.
'Αννυ Τζούμα: Η παρεγκεφαλίδα στην κινητική εκμάθηση και πιανιστική τεχνική (σ.σ. 85-103)
Οι επαγγελματίες μουσικοί αφιερώνουν μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς τους στην εξάσκηση, προκειμένου να επιτύχουν ένα υψηλό επίπεδο δεξιοτεχνίας και να ξεπεράσουν κάθε τεχνικό εμπόδιο. Με τη μελέτη του εγκεφάλου μέσω της Νευροεπιστήμης, είναι πλέον δυνατόν να αποσαφηνιστούν διάφοροι παράμετροι της μουσικής αντίληψης και παραγωγής, οδηγώντας σε έναν τρόπο αποδοτικότερης μελέτης μέσα από τεκμηριωμένα επιστημονικά ευρήματα. Έτσι, το παρόν άρθρο εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνεται το υψηλό επίπεδο δεξιοτεχνίας στους επαγγελματίες μουσικούς, θέτοντας ως βάση εκκίνησης την εκμάθηση ενός κινητικού έργου και πώς αυτό μπορεί να τελειοποιηθεί μέσα από τους μηχανισμούς της παρεγκεφαλίδας.
Μαρία Χατζηλάμπρου: Οι απόψεις των εκπαιδευτικών μουσικής για τις έννοιες «μουσική» και «μουσική εκπαίδευση» και η εφαρμογή της Αισθητικής Θεωρίας και της Πραξιακής Φιλοσοφίας στο σχολικό μάθημα μουσικής (σ.σ. 104-128)
Στο παρόν άρθρο διατυπώνονται οι απόψεις των εκπαιδευτικών μουσικής για τη «μουσική» και τη «μουσική εκπαίδευση» ως έννοιες, και το ερευνητικό ενδιαφέρον εστιάζεται στην εφαρμογή αρχών και πρακτικών των δύο βασικών φιλοσοφικών προσεγγίσεων της μουσικής εκπαίδευσης, της Αισθητικής Θεωρίας και της Πραξιακής Φιλοσοφίας, στο σχολικό μάθημα μουσικής. Παράλληλα, σκιαγραφείται το περιεχόμενο και ο τρόπος διεξαγωγής του σημερινού σχολικού μαθήματος μουσικής, καθώς και οι παράγοντες που διαμορφώνουν την επιλογή των χρησιμοποιούμενων πρακτικών των εκπαιδευτικών του δείγματος. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2015-2016 στο πλαίσιο της εκπόνησης διπλωματικής μεταπτυχιακής εργασίας μου στις Επιστήμες της Αγωγής, με κατεύθυνση τη Μουσική Παιδαγωγική του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Συλλέχθηκαν δεδομένα από έξι μόνιμα διορισμένους εκπαιδευτικούς μουσικής του νομού Λασιθίου Κρήτης μέσω της ημιδομημένης συνέντευξης και της μη συμμετοχικής παρατήρησης μαθημάτων τους. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν τη σύνδεση της μουσικής με την ανάδυση συναισθημάτων κατά την ακρόασή της, τον προσανατολισμό της εκπαίδευσης προς μια μορφή αισθητικής καλλιέργειας των μαθητών, την εφαρμογή της Αισθητικής Θεωρίας μέσω της ακρόασης ηχογραφημένης μουσικής και της εκμάθησης της ευρωπαϊκής σημειογραφίας, καθώς και της Πραξιακής Φιλοσοφίας μέσω του τραγουδιού ως κεντρικών δραστηριοτήτων. Ο εκπαιδευτικός, κάποιες εξωτερικές παράμετροι αλλά και η εκπαιδευτική πολιτική του ΥΠΠΕΘ, αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή των χρησιμοποιούμενων πρακτικών και διαμορφώνουν το σχολικό μάθημα μουσικής.
Εάν επιθυμείτε να λάβετε το περιοδικό σε έντυπη μορφή παρακαλούμε επικοινωνήστε με την Ε.Ε.Μ.Ε.: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. (τιμή τεύχους: 15 €)
Please wait...