Τεύχος 20 (2022)

eksofyllo mprosta

pdfΤαυτότητα τεύχους και σημείωμα διευθυντών σύνταξης

Γιάννης Ματζίρης & Νικόλαος Ζαφρανάς: Η συνεισφορά του τεχνολογικά εμπλουτισμένου εκπαιδευτικού παιχνιδιού «Πρόκληση μουσικών οργάνων» στην ενίσχυση του καταστασιακού ενδιαφέροντος στο μάθημα της μουσικής (σσ. 7-30)

Πρόσφατες έρευνες επισημαίνουν τον σημαντικό ρόλο του ενδιαφέροντος στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το ενδιαφέρον συμβάλλει θετικά στην προσοχή και τη μάθηση και ενεργοποιείται από την προγενέστερη γνώση και το απροσδόκητο περιεχόμενο. Επιπλέον, η χρήση παιχνιδιών ως εργαλείων μάθησης προάγει την κριτική σκέψη, την ανάληψη ρίσκου, ενισχύει την προσοχή των μαθητών, τους εκπαιδεύει να εργάζονται υπό πίεση, να διασκεδάζουν, να σέβονται τους κανόνες και να διαχειρίζονται καλύτερα τη νίκη ή την ήττα σε ένα απόλυτα ασφαλές περιβάλλον. Η παρούσα μελέτη διερευνά τη μεταβολή του καταστασιακού ενδιαφέροντος των μαθητών της Δ΄ τάξης κατά τη διάρκεια και μετά την εφαρμογή ενός τεχνολογικά εμπλουτισμένου εκπαιδευτικού παιχνιδιού. Μέσα από μία ποιοτική ερευνητική προσέγγιση που περιλαμβάνει συνεντεύξεις, ερωτήσεις ανοιχτού τύπου και παρατήρηση διερευνήθηκε η μεταβολή του ενδιαφέροντος κατά τη διάρκεια και μετά την εφαρμογή του παιχνιδιού «Πρόκληση μουσικών οργάνων». Κύριος στόχος του παιχνιδιού αυτού είναι η εξοικείωση με τη χροιά, την όψη και τα χαρακτηριστικά των οργάνων μουσικής ορχήστρας μέσω μιας παιγνιώδους διαδικασίας που συνδυάζει την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και τη συνεργατική μάθηση με τη βοήθεια ενός διαδραστικού εικονικού περιβάλλοντος, χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος απομόνωσης των μαθητών στην οθόνη ενός υπολογιστή. Η θεματική ανάλυση κατέδειξε ότι υπήρχε αύξηση του καταστασιακού ενδιαφέροντος κατά τη διάρκεια και μετά την υλοποίηση του παιχνιδιού. Η παρούσα μελέτη επιβεβαιώνει προηγούμενες μελέτες που σχετίζονται με στρατηγικές μάθησης που ενισχύουν το περιστασιακό/καταστασιακό ενδιαφέρον, όπως η παροχή επιλογών, η ομαδική εργασία, η ενσωμάτωση στοιχείων παιχνιδιού καθώς και η χρήση καινοτομιών και ποικιλίας στη μαθησιακή διαδικασία.

Γιάννης Μυγδάνης & Μαρία Παπαζαχαρίου-Χριστοφόρου: Η φιλοσοφία του maker movement σε μαθήματα «θεωρία της μουσικής» σε ένα ωδείο στον ελλαδικό χώρο: Προκαταρκτικά ευρήματα από μία εκπαιδευτική παρέμβαση (σσ. 31-53)

Τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον αναφορικά με την αξιοποίηση πρακτικών και στρατηγικών κατασκευής τεχνουργημάτων σε διαδικασίες διδασκαλίας-μάθησης. Αντανακλώντας τη φιλοσοφία της προσέγγισης STEAM, η σχεδίαση και η πρακτική εφαρμογή διδακτικών σεναρίων στη βάση του maker movement δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μετασχηματισμό της μουσικής εκπαιδευτικής διαδικασίας και τη διαμόρφωση ενός νέου τεχνολογικού-μουσικού περιβάλλοντος στην τάξη. Στο παρόν άρθρο παρατίθενται προκαταρκτικά ευρήματα από τη διερεύνηση των εμπειριών μιας ομάδας τεσσάρων παιδιών ηλικίας έξι έως επτά ετών, όταν στο πρώτο έτος του μαθήματος «θεωρία της μουσικής» σε ένα ελληνικό ωδείο, πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική παρέμβαση που σχεδιάστηκε στη βάση του maker movement, αξιοποιώντας παράλληλα το εκπαιδευτικό μουσικό λογισμικό Synth4kids. Τα ερευνητικά ερωτήματα στόχευαν στην εξέταση της μαθησιακής διαδικασίας που ακολούθησαν οι συμμετέχοντες, στην σε βάθος εξέταση των αντιλήψεών τους αναφορικά με τη μαθησιακή εμπειρία που βίωσαν και στην διερεύνηση των γνώσεων και δεξιοτήτων που διαφαίνεται ότι απόκτησαν. Καταδεικνύεται, ότι οι δραστηριότητες που εφαρμόστηκαν, πρόσφεραν εμπειρίες με νόημα στα παιδιά, τα οποία συμμετείχαν ενεργά και με ενθουσιασμό στο νέο μουσικο-τεχνολογικό περιβάλλον μάθησης που υιοθετήθηκε, εκφράζοντας την άποψη ότι η εμπλοκή τους στις δράσεις είχε ξεχωριστή αξία. Τα παιδιά διαφάνηκε να διευρύνουν τις μουσικές και τεχνολογικές τους γνώσεις και δεξιότητες, επιτυγχάνοντας πέραν από τις επιδιώξεις του μαθήματος «θεωρία της μουσικής», την καλλιέργεια της υπολογιστικής σκέψης.

Λυδία Ζερβάνου & Μαρία Παπαζαχαρίου-Χριστοφόρου: Λυρική εκφορά λόγου: Μελέτη περίπτωσης της εφαρμογής του Διεθνούς Φωνητικού Αλφαβήτου σε ομάδα σπουδαστών μονωδίας σε ωδείο της Αθήνας (σσ. 54-76)

Η ορθή εκφορά του λόγου αποτελεί σημαντικό στοιχείο μιας ολοκληρωμένης ερμηνείας στο λυρικό τραγούδι (Adams, 2008). Το Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο (International Phonetic Alphabet - IPA), το οποίο λειτουργεί ως τυποποιημένη αναπαράσταση των ήχων μιας γλώσσας, χρησιμοποιείται διεθνώς ως εργαλείο για την επεξήγηση και διδασκαλία της ορθής εκφοράς λόγου στο λυρικό τραγούδι (Mahaney, 2006· Montgomery, 2020· Paver, 2009). Η απουσία εφαρμογής του IPA στο πλαίσιο ωδείων στον ελλαδικό χώρο, κινητοποίησε τo ενδιαφέρον της ερευνήτριας για την παρούσα έρευνα. Στόχος της έρευνας αποτέλεσε η διερεύνηση των εμπειριών τεσσάρων σκόπιμα επιλεγμένων σπουδαστών μονωδίας, όταν στο μάθημα της Ορθής Προφοράς Ξένων Κειμένων, εντάχθηκε η εκμάθηση του IPA. Συγκεκριμένα, διερευνήθηκαν οι απόψεις, σκέψεις και αντιλήψεις των σπουδαστών για τη χρήση του IPA στο μάθημα τους, όπως και η αξία εφαρμογής του, από τη δική τους οπτική. Η μελέτη περίπτωσης διήρκησε τέσσερις μήνες και χρησιμοποιήθηκαν ποιοτικές μέθοδοι συλλογής δεδομένων. Η θεματική ανάλυση κατέδειξε ότι οι συμμετέχοντες, παρ’ όλες τις αρχικές δυσκολίες κατά την εφαρμογή του, βίωσαν πολύ θετικά τη χρήση του IPA στη διδασκαλία της λυρικής εκφοράς λόγου, και επισήμαναν τη συμβολή του στην αποσαφήνιση της άρθρωσης των ήχων, στην αντιμετώπιση προσωπικών δυσκολιών και στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης τους κατά την προσέγγιση νέων έργων του ξενόγλωσσου ρεπερτορίου. Η χρήση του IPA διαφάνηκε να υποστηρίζει σε μεγάλο βαθμό την ερμηνεία του λυρικού τραγουδιού για τους συμμετέχοντες.

Δημήτριος Σαρρής: «Music(al) disciplinary literacy»: Από τον «γραμματισμό πεδίου» στον «μουσικό γραμματισμό πεδίου» (σσ. 77-95)

Η παρούσα εργασία εισάγει σε μια από τις μορφές γραμματισμού που εφαρμόζονται στα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα, τον γραμματισμό πεδίου (disciplinary literacy) και ειδικότερα στο μουσικό γραμματισμό πεδίου (music ή musical disciplinary literacy). Καθώς ο γραμματισμός αυτός συνδέει το μάθημα με μεθοδολογίες και στρατηγικές γραμματισμού που απορρέουν από το σχετιζόμενο επιστημονικό πεδίο, η μαθησιακή εμπειρία επωφελείται με βιωματικότητα και ο εκπαιδευτικός διευρύνει τα μέσα του για ένα μάθημα αποτελεσματικό, όπου πολλά καθημερινά προβλήματα και δυσκολίες μπορούν να αντιμετωπιστούν. Με αφορμή μια συζήτηση που κάνουμε για τον τρόπο απόδοσης των όρων στην ελληνική γλώσσα, αναπτύσσουμε ένα κομμάτι της θεωρίας του γραμματισμού που είναι συναφές με τον γραμματισμό πεδίου. Τέλος, εξετάζεται ο μουσικός γραμματισμός πεδίου ως μια δυνατότητα και για την ελληνική μουσική εκπαίδευση, η οποία, όπως διαφαίνεται, όχι απλά έχει πολλές οδούς διασύνδεσης με αυτόν, αλλά και θέτει καταστατικούς στόχους που συμβαδίζουν με τις προτεραιότητες του μουσικού γραμματισμού πεδίου.

Μαρία Κοτσοπούλου: Κριτικός στοχασμός και μετασχηματίζουσα μάθηση με εργαλείο τη μουσική (σσ.96-112)

Στο παρόν κείμενο προσεγγίζεται βιβλιογραφικά η συμβολή της μουσικής στον προσανατολισμό των ατόμων για κριτικό στοχασμό και μετασχηματίζουσα μάθηση. Ο σκοπός του άρθρου είναι η ανάδειξη εμπειρικών και θεωρητικά θεμελιωμένων συμβολών για τη συνεισφορά της μουσικής στην κινητοποίηση της κριτικοστοχαστικής λειτουργίας και στην ενίσχυση της διεργασίας μετασχηματισμού. Η θεωρητική και ερευνητική ανασκόπηση καταδεικνύει ότι η μουσική τέχνη δίνει τη δυνατότητα εμβάθυνσης στην εμπειρία, αποκαλύπτει συναισθηματικά εκφραστικά μοτίβα και προσφέρει εναύσματα κατανόησης του εαυτού και του κόσμου που περιβάλλει τα άτομα. Ταυτόχρονα οι μουσικές εμπειρίες προωθούν την ενδυνάμωση της ταυτότητας, την αναθεώρηση ριζωμένων ιδεών και στάσεων και αποτελούν ένα εργαλείο ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής, της συλλογικότητας και της διαπολιτισμικής συνύπαρξης. Τέλος, στο κείμενο αναδεικνύεται η παιδαγωγική αξιοποίηση της μουσικής τέχνης στην εκπαιδευτική διαδικασία με στόχο να ερεθιστεί το ενδιαφέρον για αναζήτηση, η εκφραστική και συναισθηματική δυνατότητα των ατόμων και να ενθαρρυνθεί η ικανότητα για κριτικό στοχασμό.

pdfΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Αγαλιανού, Ολυμπία (2021). Η μουσικοκινητική αγωγή Orff ως αφετηρία και προορισμός. Fagottobooks. Γράφει η Ζωή Διονυσίου (σσ 113-120)

pdfΟδηγίες για την αποστολή άρθρων στα Ελληνικά

pdfAuthors Guidlines

 

Το παρόν τεύχος στάλθηκε ηλεκτρονικά ΔΩΡΕΑΝ σε όλα τα μέλη της Ε.Ε.Μ.Ε. που ήταν οικονομικά τακτοποιημένα για το 2022. Εάν ήσασταν οικονομικά τακτοποιημένο μέλος το 2022 και δεν λάβατε ηλεκτρονικά το τεύχος, ή εάν επιθυμείτε να το αγοράσετε (τιμή: 15 ευρώ), παρακαλούμε επικοινωνήστε με τη γραμματεία της Ε.Ε.Μ.Ε. στο email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..