Τεύχος 21 (2023)

Τεύχος 21 (2023)

pdfΤαυτότητα τεύχους και σημείωμα διευθυντών σύνταξης

Ρεγγίνα Σαλτάρη & Ζωή Διονυσίου: Διερευνώντας τα μουσικά παιχνίδια των παιδιών: από τη λαογραφία στην εθνογραφία (σ.σ. 6-29)

Τα μουσικά παιχνίδια των παιδιών τα τελευταία χρόνια προσελκύουν όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον της μουσικοπαιδαγωγικής κοινότητας. Μέχρι το 1950
περίπου, οι όποιες συντονισμένες προσπάθειες καταγραφής των μουσικών πρακτικών μιας κοινωνίας ως μέρος του πολιτισμού της δεν συμπεριλάμβαναν αυτές των παιδιών. Με την επίδραση των εθνομουσικολογικών ερευνών, οι μουσικές πρακτικές των παιδιών άρχισαν να αναγνωρίζονται ως έκφραση της κουλτούρας της παιδικής ηλικίας. Σε αυτή τη βάση προέκυψε η ανάγκη για έρευνα σε πραγματικό χρόνο και τόπο. Η μουσική παιδαγωγική εμπνεύστηκε από τις πρακτικές και τις μεθόδους των εθνομουσικολογικών καθώς και των ανθρωπολογικών ερευνών, οι οποίες περιλάμβαναν την είσοδο του ερευνητή στο πεδίο, την επιτόπια παρατήρηση και τη συνομιλία με τα άτομα υπό μελέτη. Μουσικοπαιδαγωγοί ερευνήτριες πραγματοποίησαν εθνογραφικές μελέτες με στόχο τη διερεύνηση της κουλτούρας των μουσικών παιχνιδιών από την οπτική των ίδιων των παιδιών. Η παρατήρηση των παιδιών όταν παίζουν είναι δυνατόν να συνεισφέρει στην κατανόηση της σκέψης τους, της δράσης τους και των αναγκών τους στο παρόν, καθώς και στην αναγνώριση των ποικίλων δεξιοτήτων που αναπτύσσουν. Το παρόν άρθρο παρουσιάζει την εξέλιξη στην έρευνα των μουσικών παιχνιδιών από τη λαογραφική στην εθνογραφική προσέγγιση
τόσο στον διεθνή όσο και στον ελλαδικό χώρο. Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με την παιδική κουλτούρα υπό την επίδραση της νέας κοινωνιολογίας της παιδικής ηλικίας, η οποία είναι κομβική για την κατανόηση της εξέλιξης της μελέτης της μουσικής κουλτούρας των παιδιών. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται τα ευρήματα διεθνών εθνογραφικών μελετών των μουσικών παιχνιδιών των παιδιών, καθώς και τα ευρήματα της μοναδικής σχετικής εθνογραφικής έρευνας που έχει πραγματοποιηθεί σε ελληνικές σχολικές αυλές.

Ιωάννης Ζαρίας, Λητώ Φλωράκη & Ιωάννης Τσεκούρας: Έξι μουσικές δεξιότητες: προς μια προαγιακή μεθοδολογία της διδασκαλίας του παραδοσιακού βιολιού (σ.σ. 30-53)

Η διδασκαλία του ελληνικού παραδοσιακού βιολιού έχει καθιερωθεί εδώ και αρκετές δεκαετίες στη μουσική ζωή της χώρας. Παρόλα αυτά οι ήδη υπάρχουσες μέθοδοι και προγράμματα εστιάζουν κυρίως σε ζητήματα μουσικού περιεχομένου. Το παρόν άρθρο προτείνει μία διαφορετική μεθοδολογική προσέγγιση, η οποία σε πρώτο επίπεδο εστιάζει όχι στο μουσικό υλικό καθαυτό, αλλά στα εφόδια ως εργαλεία, ως δεξιότητες, που χρειάζεται ένας βιολιστής ώστε να φτάσει να αναπτύξει τη μουσική του σκέψη και γνώση κατά τη διάρκεια της μουσικής πράξης (thinking-in-action, knowing-in-action κατά τον Elliott). Τοποθετώντας στο επίκεντρο τις δεξιότητες ενός έμπειρου μουσικού και έχοντας ως θεωρητική αρχή την πραξιακή παιδαγωγική φιλοσοφία του Elliott, επιζητούμε την άμεση σύνδεση και επικοινωνία των μουσικοπαιδαγωγικών προβληματισμών με τη μουσική δράση εκεί έξω, στον πραγματικό κόσμο. Συγκεκριμένα προτείνονται έξι κατηγορίες δεξιότητας που χτίζονται παράλληλα και αποτελούν αλληλεφαπτόμενους στόχους συνδέοντας τη διδακτική με τη μουσική πράξη.

Δήμητρα Σαπνάρα & Ζωή Διονυσίου: Διδάσκοντας μουσική διαπολιτισμικά μέσω της πολιτισμικά ανταποκρινόμενης διδασκαλίας (σ.σ. 54-75)

Η Διαπολιτισμική Εκπαίδευση έχει αναγνωριστεί ως το κυρίαρχο εργαλείο διαχείρισης των πολυπολιτισμικών τάξεων τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο έχει αλλάξει σημαντικά έπειτα από την μεγάλη εισροή μεταναστών και προσφύγων στη χώρα μας. Οι μαθητές που προέρχονται από ποικίλα πολιτισμικά υπόβαθρα, μέσω της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης μπορούν να αποκτήσουν μία διαλεκτική σχέση μεταξύ τους, να μοιραστούν ίσες ευκαιρίες στη μάθηση και να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα στις σχολικές τους επιδόσεις. Η Πολιτισμικά Ανταποκρινόμενη Διδασκαλία (Culturally Responsive Teaching) είναι μια προοπτική που τα τελευταία χρόνια έχει διευρύνει τις αρχές της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης. Σε αυτή την αρχή στηρίχθηκε η παρούσα έρευνα δράσης που πραγματοποιήθηκε στη Β΄ τάξη ενός πολυπολιτισμικού δημοτικού σχολείου των νησιών
του Ιονίου, με σκοπό να διερευνηθεί το βίωμα και η αλληλεπίδραση των μαθητών μέσα από ένα διαπολιτισμικό μουσικό πρόγραμμα. Αξιοποιώντας το μαθητικό πολιτισμικό δυναμικό της τάξης, οι μαθητές μέσω της μουσικής γνώρισαν τους πολιτισμούς των πέντε χωρών καταγωγής των συμμαθητών τους, έμαθαν τραγούδια σε πέντε γλώσσες, χόρεψαν παραδοσιακούς χορούς και ανέπτυξαν τη δημιουργικότητά τους με ποικίλες μουσικές δράσεις. Για τον σχεδιασμό του ερευνητικού προγράμματος ακολουθήσαμε στοιχεία από το μοντέλο έρευνας δράσης της «οικο-σωματικο-βιωματικής» προοπτικής του Πουρκού (2018) και από το μοντέλο διαπολιτισμικής μουσικής εκπαίδευσης της Διονυσίου (2016). Έπειτα από την ανάλυση των δεδομένων παρατηρήσαμε πως οι μαθητές ενίσχυσαν τις μεταξύ τους σχέσεις μέσα από τα βιώματά τους, απέκτησαν κίνητρο για να γνωρίσουν καλύτερα τους πολιτισμούς από τις χώρες καταγωγής τους και ανέπτυξαν τη διαπολιτισμική τους συνείδηση.

Μαίη Κοκκίδου & Χαρά Κατσώχη: Οι φιλοσοφικές ιδέες της Maxine Greene για τη Μουσική Εκπαίδευση (σ.σ. 76-91)

Στόχος της παρούσας εισήγησης είναι η κριτική εξέταση των ιδεών της Αμερικανίδας εκπαιδευτικής φιλοσόφου Maxine Greene (1917-2014), με επίκεντρο την αισθητική αγωγή, την κοινωνική φαντασία, τη δημοκρατία, την κοινότητα, την ελεύθερη έκφραση και την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Οι τέχνες για τη Greene αποτελούν κεντρικό σημείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας διότι διαμορφώνουν την κριτική και δημιουργική σκέψη των μαθητών, δημιουργώντας τις συνθήκες για ουσιαστικό διάλογο, νόημα και δράση. Όλα τα παραπάνω θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικά καθώς η σύγχρονη κοινωνία χαρακτηρίζεται για την αγριότητα, την περιθωριοποίηση και τις σιωπές της. Αν και οι θέσεις της Greene αποτελούν αντικείμενο συζήτησης και προβληματισμού στους χώρους της φιλοσοφίας της εκπαίδευσης, δεν έχουν επηρεάσει σημαντικά το πλαίσιο της μουσικής παιδαγωγικής. Υπό αυτή τη σκοπιά, προτείνουμε έναν ορίζοντα εφαρμογής των αξιών της Greene, με επιδίωξη τον μετασχηματισμό της πρακτικής και του στοχασμού στη μουσική παιδεία, όπου τα σχολεία, ως κοινότητες μάθησης και
αλληλεπίδρασης να ενσωματώσουν και να εφαρμόσουν τις αξίες προσωπικού/ομαδικού στοχασμού και αναζήτησης της γνώσης.

pdfΟδηγίες για την αποστολή άρθρων στα Ελληνικά

pdfAuthor guidlines

Το παρόν τεύχος στάλθηκε ηλεκτρονικά ΔΩΡΕΑΝ σε όλα τα μέλη της Ε.Ε.Μ.Ε. που ήταν οικονομικά τακτοποιημένα για το 2023. Εάν ήσασταν οικονομικά τακτοποιημένο μέλος το 2023 και δεν λάβατε ηλεκτρονικά το τεύχος, ή εάν επιθυμείτε να το αγοράσετε (τιμή: 15 ευρώ), παρακαλούμε επικοινωνήστε με τη γραμματεία της Ε.Ε.Μ.Ε. στο email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..