Περιεχόμενα:

1) Μαίη Κοκκίδου: Ακρόαση - Μια προτεραιότητα. (σ.σ. 5-14)

2) Vanda Lima Bellard Freire: Η Μουσική Εκτίμηση και η ανοικοδόμηση της γνώσης - πρώτο μέρος. (σ.σ. 15-24)

3) Θωμάς Μαρόπουλος: Μουσική Ανάλυση: Ι) Στόχοι και θέση της στην εκπαίδευση, ΙΙ) Φορέας ανάδειξης της σχέσης Μουσικής και Γλώσσας. (σ.σ. 25-31)

4) Ελισσάβετ Περακάκη: Τα προγράμματα Αγωγής Υγείας, Αγωγής του Καταναλωτή και Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και η σύνδεση τους με τη διδασκαλία της μουσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. (σ.σ. 32-42)

5) Μαίη Κοκκίδου: ΕΡΕΥΝΑ: Προσέγγιση του θεσμού της ανάθεσης του μαθήματος της μουσικής σε δασκάλους μουσικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση - πρώτο μέρος. (σ.σ. 43-47)

6) Ο Φακής. Στίχοι: Βασίλης Ρώτας, Μουσική: Γιώργος Σιώζος. (σ.σ. 48)

7) Αναστασία Κεχαγιά: Πρόταση διδασκαλίας - Πολύπλευρο μάθημα σε αρχικό στάδιο εκμάθησης πιάνου. (σ.σ. 49-60)

Παροράματα:
8) Δημήτρης Γιάννου: Επίκαιρες ή ανεπίκαιρες σκέψεις για την παιδαγωγική και την μουσική παιδαγωγική, (τ. 11, Πρακτικά του 3ου Συνεδρίου της Ε.Ε.Μ.Ε.). (σ.σ. 61-64)

Περιλήψεις:

1) Μαίη Κοκκίδου
Ακρόαση - Μια προτεραιότητα*

Είναι παράδοξο και έχει γίνει από όλους αντιληπτό το γεγονός ότι στις ωδειακές σπουδές οι πρώτες συστηματικές ακροάσεις μουσικής γίνονται στο μάθημα της ιστορίας της μουσικής. Ακόμα, πολλοί διαπιστώνουν ότι στο συγκεκριμένο μάθημα, όπως και στην ώρα της μουσικής στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τις περισσότερες φορές η ακρόαση γίνεται ξερά, χωρίς να δίνονται δημιουργικές κατευθύνσεις και δίχως να υπάρχει αμφίδρομη διαλεκτική σχέση μεταξύ ακροατών και έργου. Η μουσική δεν είναι μόνο ένα ηχητικό φαινόμενο αλλά και μία επικοινωνιακή συνθήκη για την πλήρωση της οποίας απαιτείται η συμμετοχή ενός πομπού, ενός δέκτη και ενός (μουσικού - ηχητικού) μηνύματος καθώς και η ανίχνευση της πρόθεσης του πομπού, του περιεχομένου του μηνύματος, των μέσων που χρησιμοποιήθηκαν και του κοινωνικοπολιτιστικού πλαισίου. Η κατανόηση ενός μουσικού έργου απαιτεί ένα οπλοστάσιο γνώσεων και αρκετές δεξιότητες «...Σαν η ακοή να είναι ταυτόχρονα μια ανοιχτή πόρτα προς τη συνείδηση και ένα άνοιγμα της συνείδησης στο πεδίο της αντίληψης» (Τomatis, 1999:118). Τα τελευταία χρόνια προτείνονται πολλά μοντέλα για συστηματική μουσική ακρόαση. Ο σπουδαστής της μουσικής πρέπει να οικειοποιηθεί, μέσα από την ακρόαση, το ρυθμό, τη μελωδία, την αρμονία, την υφή, τις επαναλήψεις, τις ποικιλίες - παραλλαγές, τις συγκρούσεις και τις αντιθέσεις, τις ισορροπίες και τις αναλογίες. Απορρίπτοντας τον παραδοσιακό παραγωγικό - απαγωγικό τρόπο διδασκαλίας και υιοθετώντας την επαγωγική προσέγγιση, είναι σημαντικό να αναχθεί σε κομβικό σημείο η παραδοχή ότι αφετηρία πρέπει να είναι οι ακουστικές εμπειρίες του μαθητή. Η εργασία αυτή παραθέτει εν συντομία μερικά σύγχρονα μοντέλα για την οργάνωση της ακρόασης κατά τη μάθηση - διδασκαλία της μουσικής καθώς και τις παιδαγωγικές αρχές που πρέπει να την διέπουν. 
* Το παρόν άρθρο παρουσιάστηκε με μορφή αναρτημένης ανακοίνωσης (poster) στο 3ο Συνέδριο της Ε.Ε.Μ.Ε., στις 28-30 Ιουνίου 2002 στον Βόλο. 

2) Vanda Lima Bellard Freire
Η Μουσική Εκτίμηση και η ανοικοδόμηση της γνώσης - πρώτο μέρος*
(μετάφραση: Λελούδα Στάμου, επιμέλεια: Πολύβιος Ανδρούτσος)

Το παρόν άρθρο επικεντρώνεται στη Μουσική Εκτίμηση όπως εφαρμόστηκε σε διαφορετικές συνθήκες έρευνας: α) σε πανεπιστημιακό επίπεδο στο μάθημα της Ιστορίας της Μουσικής και β) σε παιδικές τάξεις αρχαρίων της μουσικής στο Escola de Musica da Universidade Federal του Rio de Janeiro. Στην εργασία αυτή επιχειρείται η προσέγγιση της μουσικής εκτίμησης ως μια δραστηριότητα που συνδυάζεται αποτελεσματικά με την κατασκευή της μουσικής γνώσης, διαμέσου μιας προσέγγισης της αρμονίας με τους όρους της κριτικής και κοινωνικής παιδαγωγικής. Η μουσική εκτίμηση χρησιμοποιήθηκε ως μια δραστηριότητα ακρόασης η οποία προσδίδει σημασία στο προσλαμβανόμενο ηχητικό υλικό, κάνοντας δυνατή την κατανόηση της φόρμας του. Αυτή η προσέγγιση βασίζεται στη μουσική φαινομενολογία. Η μουσική φόρμα θεωρείται ως η δομή της μουσικής όπως την αντιλαμβάνεται ο ακροατής. Τα αποτελέσματα επικυρώνουν τη μέθοδο και δείχνουν ότι οι ακροατές που συμμετείχαν κατάφεραν μια σαφή ανάπτυξη της μουσικής τους κατανόησης. 
* Το κείμενο αυτό συνθέτει και προσαρμόζει τρία δημοσιευμένα κείμενα της συγγραφέως: Freire 1994, 2000a και 2000b.
** Σημείωση της μεταφράστριας: Ο όρος Μουσική Εκτίμηση χρησιμοποιείται για να αποδώσει τον αγγλικό όρο «Music Appreciation» ο οποίος χρησιμοποιείται στον αγγλόφωνο επιστημονικό χώρο για να υποδηλώσει το αντίστοιχο μάθημα μουσικής. Το μάθημα αυτό έχει στόχο μέσα από τη μουσική ακρόαση τη γνωριμία των μαθητών με τα έργα διαφόρων συνθετών και εποχών, την κατανόηση μουσικών στοιχείων και εννοιών, την ανάπτυξη αισθητικών κριτηρίων, την αισθητική απόλαυση και την καλλιέργεια ευαίσθητων ακροατών μουσικής.

3) Θωμάς Μαρόπουλος
Μουσική Ανάλυση: Ι) Στόχοι και θέση της στην εκπαίδευση, ΙΙ) Φορέας ανάδειξης της σχέσης Μουσικής και Γλώσσας

Τις συνιστώσες, μια σημαντική και εξάρχουσα - συνάμα όμως και παραγνωρισμένη - παράμετρο της διδασκαλίας της μουσικής, αυτή της Ανάλυσης, έρχεται να διαφωτίσει, έστω και ακροθιγώς, η παρούσα αναφορά. Είναι οι παράγοντες αυτοί που μέσω της Αναλυτικής διαδικασίας ανιχνεύονται και συνθέτουν το μουσικό έργο Τέχνης προσδιορίζοντας το όχι απλώς ως τέτοιο, αλλά ταυτόχρονα και ως εκπαιδευτικό μέσον επίτευξης πνευματικών στόχων. Ποιοι είναι αυτοί; Ασφαλώς, η βαθύτερη κατανόηση - πρόσληψη της μουσικής ως μιας γλώσσας με συγκεκριμένη υφή, λεξιλόγιο, νοηματολόγιο, σημειολογία, αλλά και πέρα απ’ αυτά ως κατάλληλης να μιλιέται από τον οποιονδήποτε, επιθυμώντας να εκφράσει οτιδήποτε. Το πλαίσιο "μουσική και γλώσσα - μουσική ως γλώσσα" οριοθετεί την αλληλοκάλυψη, αυτών των εννοιών, και αποτελεί ερέθισμα περαιτέρω έρευνας αλλά και καλλιτεχνικής δράσης.

4) Ελισσάβετ Περακάκη
Τα προγράμματα Αγωγής Υγείας, Αγωγής του Καταναλωτή και Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και η σύνδεση τους με τη διδασκαλία της μουσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Τα προγράμματα Αγωγής Υγείας, Αγωγής του Καταναλωτή και Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ξεκίνησαν από το Υπουργείο Παιδείας τον Οκτώβριο του 1992 (Φ.Ε.Κ. 629/23-10-1992). Στόχος τους είναι «η πραγματοποίηση ... δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στην πνευματική ανάπτυξη, στην αισθητική καλλιέργεια και στη δημιουργική έκφραση των μαθητών, και στην ευαισθητοποίηση τους σε θέματα που αφορούν το στενότερο και ευρύτερο περιβάλλον τους». Η συμμετοχή στα προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων είναι προαιρετική για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, και εκτός του ωρολογίου σχολικού προγράμματος. Μέσα από αυτά, παροτρύνεται η ενεργητική και δημιουργική συμμετοχή των μαθητών και τα θέματα καθορίζονται από κοινού με τον υπεύθυνο καθηγητή. Η σύνδεση των προγραμμάτων αυτών με τη διδασκαλία της μουσικής δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να προβληματιστούν για το ρόλο της μουσικής στη ζωή μας και να διερευνήσουν τα θέματα που προκύπτουν. Τις σχολικές περιόδους 1999-2000 και 2000-2001 στο 2ο Γυμνάσιο Άμφισσας υλοποιήθηκαν τα παραπάνω προγράμματα με θέματα: «Η επίδραση της μουσικής ακρόασης στον ψυχισμό μας», «Η μίμηση των ήχων της φύσης από αυτοσχέδια μουσικά όργανα» και «Η μουσική, ως ήχος, στη διαφήμιση».

5) Μαίη Κοκκίδου
ΕΡΕΥΝΑ: Προσέγγιση του θεσμού της ανάθεσης του μαθήματος της μουσικής σε δασκάλους μουσικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση - πρώτο μέρος

Τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα από τα μέσα της δεκαετίας του '80, έχει αρχίσει στην Ελλάδα, αργά και διστακτικά, ο διορισμός δασκάλων μουσικής στα Δημοτικά Σχολεία. Η αφετηρία για τους διορισμούς μουσικών στα σχολεία ήταν ο Νόμος 1566/1985, ο οποίος έδινε τη δυνατότητα της ανάθεσης των καλλιτεχνικών μαθημάτων, και μεταξύ αυτών και της μουσικής, σε άλλους εκπαιδευτικούς πέρα από τον δάσκαλο της τάξης. Η συγκεκριμένη έρευνα επιχειρήθηκε με σκοπό την αξιολόγηση του θεσμού της ανάληψης του μαθήματος της μουσικής στα Δημοτικά Σχολεία από ειδικούς δασκάλους μουσικής, μέσα από τη διερεύνηση των προσδοκιών και των στάσεων των άμεσα ενδιαφερομένων, δηλαδή των μουσικών - εκπαιδευτικών, αλλά και μέσα από την καταγραφή των συνθηκών που επικρατούν στις σχολικές μονάδες, αναφορικά με το μάθημα μουσικής. Η προοπτική αυτής της έρευνας είναι να προσφέρει ένα πρωτογενές υλικό, μέσα από την καταγραφή των υφισταμένων συνθηκών και τον εντοπισμό των δυσκολιών που υπάρχουν, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την βελτίωση του θεσμού. 

7) Αναστασία Κεχαγιά
Πρόταση διδασκαλίας - Πολύπλευρο μάθημα σε αρχικό στάδιο εκμάθησης πιάνου*

Σκοπός της παρούσας πρότασης, είναι η προσέγγιση διαφόρων θεμάτων της πιανιστικής τέχνης και της μουσικής γενικότερα, στο αρχάριο επίπεδο σπουδών, για δημιουργία πλούσιων ερεθισμάτων, αξιοποίηση και δοκιμή των ικανοτήτων του μαθητή. Είναι μια πρόταση συνδυασμού διαφορετικών πεδίων μάθησης: καλλιέργεια ακοής, αυτοσχεδιασμού, χαλαρότητα σώματος, μνήμης, θεωρίας, ανάλυσης, μουσικής δωματίου, ιστορίας της μουσικής, εκ πρώτης όψεως ανάγνωση (prima vista), σύνθεσης κ.α. Βασική ιδέα είναι να προεκταθούμε από την εκμάθηση ενός συγκεκριμένου κομματιού για συνδυασμό των παραπάνω. Η άποψη της συγγραφέως είναι, το μάθημα να έχει πολλές κατευθύνσεις και πλευρές και να αναφέρεται ήδη από αυτή τη βαθμίδα και σε άλλα θέματα που αφορούν το παίξιμο του πιάνου, π.χ. αυτοσχεδιασμό. Η εφαρμογή της πρότασης στο αρχικό στάδιο έχει ως στόχους: α) να διεγείρεται το πνεύμα του μαθητή και να αναπτύσσεται η γνώση από νωρίς σε όλα τα επίπεδα με τρόπο απλό χωρίς θεωρητικές οδηγίες (μέσω παιχνιδιού), β) η εξοικείωση με έννοιες π.χ. prima vista, αυτοσχεδιασμός και αντιμετώπιση αργότερα ίδιων περιπτώσεων (σε δυσκολότερο βαθμό) με φυσικότητα, και γ) να αποφεύγεται η μονοτονία και η απομόνωση μεμονωμένων χρωμάτων της «παλέτας μάθησης». 
* Το παρόν άρθρο παρουσιάστηκε με μορφή αναρτημένης ανακοίνωσης (poster) στο 3ο Συνέδριο της Ε.Ε.Μ.Ε., στις 28-30 Ιουνίου 2002 στον Βόλο.

Όλα τα παλαιότερα τεύχη διατίθενται από την Ε.Ε.Μ.Ε. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε μαζί μας στα τηλ. 6939560404 και 2310858658 ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.