Σπυριδούλα Ευθυμίου: 
Οι διδακτικές μέθοδοι και οι πρακτικές της μουσικής διδασκαλίας στους Παιδικούς και Βρεφονηπιακούς Σταθμούς: μια μελέτη περίπτωσης (σ.σ. 7-23)
Η παρούσα μελέτη περίπτωσης διερευνά τη μεθοδολογική προσέγγιση της μουσικής αγωγής στους δημόσιους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς. Τα ποιοτικά δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω ατομικών συνεντεύξεων, καθώς και μέσω ενός μουσικοπαιδαγωγικού επιμορφωτικού προγράμματος, το οποίο υλοποιήθηκε σε βρεφονηπιακό σταθμό, αντιπροσωπευτικό των ευρύτερων χαρακτηριστικών των δημόσιων βρεφονηπιακών σταθμών της χώρας μας. Στόχος του επιμορφωτικού προγράμματος ήταν κυρίως να λειτουργήσει ως διαγνωστικό εργαλείο των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί προσχολικής αγωγής κατά την υλοποίηση μουσικών δραστηριοτήτων. Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτουν στοιχεία που αφορούν τις μεθόδους που οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί ακολουθούν κατά τον σχεδιασμό, την οργάνωση, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των μουσικών δραστηριοτήτων που υλοποιούν. Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης αναδεικνύουν προβλήματα και ελλείψεις στον τρόπο διεξαγωγής της μουσικής τους διδασκαλίας. Αναδύεται επιτακτική η ανάγκη σχεδιασμού κατάλληλων προγραμμάτων στήριξης των εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής, προκειμένου να έχουν την ικανότητα να προάγουν τη μουσική ανάπτυξη των παιδιών και την παραγωγική μάθηση, τη μάθηση μέσω της εμπειρίας που καθιστά ικανούς τους μαθητές να διαμορφώσουν την προσωπική μαθησιακή τους πορεία.
Θεοχάρης Ράπτης: Αντίληψη συναισθημάτων στη μουσική και πρόκληση συναισθημάτων μέσω της μουσικής: ενισχύοντας τη συναισθηματική επάρκεια του παιδιού στο Νηπιαγωγείο (σ.σ. 24-37)
Η σχέση της μουσικής με το συναίσθημα είναι ο χώρος που στρέφεται κανείς σχεδόν αυτόματα, όταν θέλει να κατανοήσει τη γοητεία που ασκεί η μουσική, ενώ αποτέλεσε για χρόνια και αντικείμενο φιλοσοφικής διερεύνησης. Τα τελευταία χρόνια με τη συνδρομή επιστημών όπως η ψυχολογία, η κοινωνιολογία και η βιολογία αρχίζει να αναπτύσσεται ένα έντονο επιστημονικό ενδιαφέρον για τους τρόπους που η μουσική επηρεάζει τον συναισθηματικό κόσμο των ανθρώπων. Παράλληλα, μεγάλη συζήτηση γίνεται και για τη λεγόμενη συναισθηματική επάρκεια παιδιών και ενηλίκων, για την απόκτηση και ενίσχυση δηλαδή εκείνων των δεξιοτήτων που επιτρέπουν σε ένα άτομο την καλύτερη κατανόηση του δικού του συναισθηματικού κόσμου και των άλλων, βελτιώνοντας έτσι τη συμπεριφορά του και τη σχέση του με αυτούς. Προς την κατεύθυνση αυτή σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει η διάκριση ανάμεσα στο να αντιλαμβάνεται και να αναγνωρίζει κανείς συναισθήματα στη μουσική, και από την άλλη να βιώνει και να αισθάνεται ο ίδιος συναισθήματα ακούγοντας μουσική. Θα παρουσιαστούν σύντομα τα σχετικά συμπεράσματα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε παιδιά νηπιαγωγείου και θα γίνουν προτάσεις για την ενίσχυση της συναισθηματικής επάρκειας μέσα από στοχευμένες μουσικές δραστηριότητες που βασίζονται στη διάκριση αυτή, η οποία, ωστόσο, δεν είναι πάντα εύκολη. Τέλος θα γίνει αναφορά στους κινδύνους που μπορεί να εμπεριέχει κάθε προσπάθεια να καταστήσουμε πιο ορατό και πιο ελεγχόμενο τον συναισθηματικό κόσμο των άλλων και θα αναδειχτούν οι βαθύτατα ηθικές και πολιτικές συνέπειες του εγχειρήματος, αλλά και η ευθύνη του παιδαγωγού.
Ανθούλα Κολιάδη – Τηλιακού & Αντιγόνη Ζάχαρη: To αυτοσχέδιο τραγούδι παιδιών προσχολικής ηλικίας μέσα από το C. Orff-Shulwerk: Μια εκπαιδευτική έρευνα δράσης (σ.σ. 38-54)
Η μουσική ως έκφραση μέσα από το παιδικό τραγούδι, είτε το αυτοσχέδιο, είτε το αυθόρμητο, είτε το δομημένο, ενυπάρχει στην καθημερινότητα των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Το τραγούδι που δημιουργείται από τα ίδια τα παιδιά στα πλαίσια της καθημερινότητάς τους αποτελεί μέσο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης. Mέσα από την κατασκευή «αυτοσχέδιων τραγουδιών», το παιδί «χτίζει» τις σχέσεις με τους συνομηλίκους του, ενώ μια στρατηγική μάθησης που καλλιεργεί τη δημιουργία αυτοσχέδιων τραγουδιών είναι η μουσικοπαιδαγωγική θεώρηση του Carl Οrff. Η παρούσα εργασία αποτελεί έρευνα δράσης διάρκειας οκτώ μηνών σε παιδιά προσχολικής ηλικίας που παρακολουθούσαν τμήμα μουσικοκινητικής αγωγής και στοχεύει να αναδείξει τη σημασία του αυτοσχέδιου τραγουδιού που δημιουργείται μέσω της καθοδήγησης του/της εκπαιδευτικού στο μάθημα της μουσικοκινητικής αγωγής Carl Orff, καθώς και να διερευνήσει τους παράγοντες που το καθιστούν αξιόλογη εμπειρία. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την παρατήρηση και ποιοτική ανάλυση βιντεοσκοπημένων δειγμάτων διδασκαλίας τραγουδιών, από ημι-δομημένες συνεντεύξεις και ημερολόγια, αναφέρονται στις θετικότερες στάσεις και αντιδράσεις των παιδιών απέναντι στην εκτέλεση των αυτοσχέδιων τραγουδιών σε σχέση με διδαγμένα, σε τροποποίηση επιμέρους τομέων της μουσικής και κοινωνικής τους συμπεριφοράς, αλλά και στην εμφάνιση δημιουργικών πτυχών τους. Συνιστάται η ενίσχυση του δημιουργικού ομαδικού αυτοσχεδιασμού και η εφαρμογή της διδασκαλίας αυτοσχέδιων τραγουδιών ως «καλή πρακτική». Τέλος, παρατίθενται προτάσεις για μελλοντική ποσοτική έρευνα σε μεγαλύτερο δείγμα, ώστε να διεξαχθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα.
Δημήτρης Θεοδωρακόπουλος, Θεοχάρης Ράπτης & Ειρήνη Νικολάου: Η καλλιέργεια μουσικών και γλωσσικών δεξιοτήτων μέσω της δημιουργικής σύμπραξης των τεχνών σε μαθητές του Δημοτικού (σ.σ. 55-72)
Το παρόν άρθρο παρουσιάζει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχει ως σκοπό την καλλιέργεια της μουσικής δημιουργικότητας σε μαθητές Δ΄ τάξης Δημοτικού Σχολείου, μέσα από τον συνδυασμό των τεχνών και παράλληλα την ενίσχυση ενός διαπολιτισμικού τρόπου σκέψης. Ειδικότερα, στόχος ήταν η μουσική, η λογοτεχνία, η δημιουργική γραφή και τα εικαστικά να λειτουργήσουν ως εργαλεία, ώστε μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες, να οδηγήσουν τους μαθητές στο να βιώσουν την διαδικασία δημιουργίας ενός τραγουδιού σε όλα της τα στάδια, από την φάση της έμπνευσης, της κατάθεσης ιδεών, της στιχουργικής και της μελοποίησης. Η έρευνα δράσης έλαβε χώρα σε ένα Δημοτικό Σχολείο της Δυτικής Ελλάδας κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο του 2019. Η ποιοτική προσέγγιση θεωρήθηκε ως η καταλληλότερη μέθοδος για την προσέγγιση του παιδαγωγικού στόχου, καθώς παρέχει το πλαίσιο για πληρέστερη κατανόηση και ερμηνεία των συναισθημάτων, των εμπειριών και των αξιών των μαθητών. Τα συμπεράσματα δείχνουν ότι οι μαθητές είναι ιδιαίτερα δεκτικοί και δημιουργικοί σε νέους τρόπους παραγωγής μουσικής και λόγου και τα αποτελέσματα ενισχύουν την άποψη ότι η καλλιέργεια της μουσικής δημιουργικότητας μπορεί να επιτευχθεί μέσα από ένα συνδυασμό των τεχνών.
Έλενα Παπαθεράποντος-Κωνσταντίνου & Ζωή Διονυσίου: Εφαρμόζοντας ένα μοντέλο άτυπης μάθησης στη διδασκαλία κυπριακών παραδοσιακών τραγουδιών σε σχολική τάξη πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο (σ.σ. 73-93)
Ένας από τους θεμέλιους λίθους της πολιτισμικής ταυτότητας ενός λαού είναι η παραδοσιακή μουσική, η οποία διδάσκεται με εμπειρικό τρόπο, εξ ακοής, και ως προφορική παράδοση μεταφέρεται και μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά. Έρευνα που διεξήχθη σε δημοτικό σχολείο της Κύπρου επιχειρεί να επαναφέρει στο μάθημα της μουσικής την προφορικότητα της παραδοσιακής μουσικής μέσα από την εφαρμογή ενός μοντέλου που έχει βασιστεί σε μεθόδους και στρατηγικές της άτυπης μάθησης (informal learning). Βασικός στόχος ήταν να επανασυστήσει στους συμμετέχοντες μαθητές την παραδοσιακή μουσική της πατρίδας τους, μέσα από την εμπειρική συνεργατική εμπλοκή τους στη μαθησιακή διαδικασία. Η πορεία της διδασκαλίας στηρίχθηκε σε σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις οι οποίες αποσκοπούν σε μία εκπαίδευση όπου το παιδί είναι στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας και ο δάσκαλος, καθοδηγητής και συμπαραστάτης. Τα οφέλη όπως η μεταβίβαση γνώσης και εμπειριών, η παραδοχή και αποδοχή του λάθους, η διαχείριση του άγχους, η αίσθηση της επίτευξης στόχου, η καλλιέργεια θετικής στάσης για τη μουσική και η ανακάλυψη δυνατοτήτων ήταν μερικά από τα σημαντικά στοιχεία που αποκόμισαν οι μαθητές στις ομάδες φίλων που σχημάτισαν.
Λήδα Στάμου, Δέσποινα Μαρία Μαστροκώστα & Σταύρος Τάχος: Εστιάζοντας στον σπουδαστή της παραδοσιακής μουσικής: Τα χαρακτηριστικά των σπουδαστών ατομικού παραδοσιακού μουσικού οργάνου και οι απόψεις, ανάγκες και επιθυμίες τους για τον καθηγητή του οργάνου και τη διδασκαλία του (σ.σ. 94-113)
Στόχος της παρούσας μελέτης ήταν η μελέτη των χαρακτηριστικών των σπουδαστών ατομικού παραδοσιακού μουσικού οργάνου και η διερεύνηση των αναγκών και των επιθυμιών τους σχετικά με τον δάσκαλό τους στο όργανο και τη διδασκαλία του. Το δείγμα προέρχονταν από την ευρύτερη περιοχή των αστικών κέντρων της βόρειας και δυτικής Ελλάδας, και αποτελούνταν από 236 σπουδαστές παραδοσιακών μουσικών οργάνων, εκ των οποίων 158 ήταν μαθητές μουσικών σχολείων (γυμνασίων και λυκείων) ηλικίας 12 έως 18 ετών, 59 ήταν προπτυχιακοί φοιτητές πανεπιστημιακών μουσικών τμημάτων με ειδίκευση στην παραδοσιακή μουσική και 19 ήταν σπουδαστές ωδείων/μουσικών σχολών. Όλοι οι συμμετέχοντες διδάσκονταν κάποιο παραδοσιακό μουσικό όργανο στο πλαίσιο τακτικού ατομικού μαθήματος. Το βασικό ερευνητικό εργαλείο αποτέλεσε γραπτό ερωτηματολόγιο που κατασκευάστηκε από τους ερευνητές και απαντήθηκε από το σύνολο του δείγματος. Η ομάδα εστίασης (focus group) χρησιμοποιήθηκε ως επιπρόσθετο ερευνητικό εργαλείο, στο οποίο συμμετείχαν 15 μαθητές ενός μουσικού σχολείου του δείγματος. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν σημαντικούς συσχετισμούς του φύλου και της ηλικίας με την επιλογή του παραδοσιακού οργάνου και τις απόψεις των συμμετεχόντων για τον επιθυμητό δάσκαλο και τη διδασκαλία, ενώ αναδύθηκαν ενδιαφέρουσες ομοιότητες και διαφορές ως προς τα παραπάνω μεταξύ των μαθητών μουσικών σχολείων και των φοιτητών/σπουδαστών ωδείων. Τα ευρήματα της έρευνας ανέδειξαν επίσης ως κυρίαρχο θέμα τη σπουδαιότητα που έχει για τους διδασκόμενους στην παραδοσιακή μουσική το να τους δίνεται βήμα να εκφράζουν τις ανάγκες, τις επιθυμίες τους καθώς και τη γνώμη τους για τη διαδικασία και το περιεχόμενο της μάθησής τους.
Εάν επιθυμείτε να λάβετε το περιοδικό σε έντυπη μορφή παρακαλούμε επικοινωνήστε με την Ε.Ε.Μ.Ε.: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. (τιμή τεύχους: 15 €)
Please wait...