Τεύχος 22 (2024)

Ταυτότητα τεύχους και σημείωμα διευθυντών σύνταξης

Ευπραξία Φαρμάκη & Μίτσυ Ακογιούνογλου: Το ομαδικό τραγούδι σε Καταστήματα Κράτησης: Μια βιβλιογραφική ανασκόπηση (σσ. 7-29)

Από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα, το ομαδικό τραγούδι μέσα σε Καταστήματα Κράτησης του δυτικού κόσμου αποτελούσε, είτε τρόπο ηθικής αναμόρφωσης του ατόμου που τελούσε υπό κράτηση μέσω της επικοινωνίας του με το Θεό, είτε τρόπο θεραπείας, είτε εργαλείο κοινοτικών μουσικών προγραμμάτων με στόχο την κοινωνική επανένταξη. Η διεθνής βιβλιογραφία έχει αναδείξει μια πληθώρα καθημερινών πρακτικών και επιστημονικών ερευνών, το μεγαλύτερο μέρος τους στις Η.Π.Α., που κάνουν φανερή την αυξανόμενη προτίμηση αυτής της μορφής τέχνης, είτε στο ευρύτερο περιβάλλον των Καταστημάτων Κράτησης κάθε κατηγορίας, είτε σε τυπικό σχολικό περιβάλλον εντός αυτών. Σκοπός αυτής της βιβλιογραφικής μελέτης είναι η διερεύνηση του ομαδικού τραγουδιού ως μέσου κοινοτικής μουσικής σε Καταστήματα Κράτησης, ενώ πιο συγκεκριμένα, επιδιώκεται η ανίχνευση και η επίδραση του ρόλου του, τόσο στα άτομα που τελούν υπό κράτηση, όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Επισημαίνονται οφέλη, αλλά και προκλήσεις που προκύπτουν από την εφαρμογή πρακτικών ομαδικού τραγουδιού σε περιβάλλοντα ποινικής δικαιοσύνης, μελετάται η παρουσία του στον ελλαδικό χώρο και προτείνονται σημεία για μελλοντική έρευνα, βάσει των μέχρι τώρα δεδομένων.

Νικόλας Αργυρού & Μαρία Παπαζαχαρίου-Χριστοφόρου: Η διερεύνηση της μουσικής ταυτότητας μαθητή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο: Μελέτη περίπτωσης (σσ. 30-58)

Τα τελευταία χρόνια διαφαίνεται μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον για την εξέταση των διαφορετικών πλαισίων μουσικής διδασκαλίας-μάθησης, καθώς και του τρόπου που οι εμπειρίες από τη συμμετοχή σε αυτά, διαμορφώνει τη μουσική ταυτότητα κάθε συμμετέχοντα. Αντλώντας από τη θεωρία του κοινωνικού κονστρουκτιβισμού και τις αντιλήψεις ότι το κοινωνικο-πολιτισμικό πλαίσιο αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα για την κατασκευή της μουσικής ταυτότητας των ατόμων, η παρούσα έρευνα εξέτασε τη διαδικασία κατασκευής της μουσικής ταυτότητας ενός μαθητή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο, ο οποίος, κατά τη διάρκεια της έρευνας, συμμετείχε σε διάφορα τυπικά και άτυπα πλαίσια μουσικής διδασκαλίας-μάθησης, αναλαμβάνοντας ποικίλους μουσικούς ρόλους. Τα ερευνητικά ερωτήματα στόχευαν να εξετάσουν και να αναλύσουν τον τρόπο που ο μαθητής αντιλαμβάνεται τη σχέση του με τη μουσική, και να διερευνήσουν τις απόψεις του ως προς τον τρόπο που η συμμετοχή του στα μαθησιακά αυτά πλαίσια, διαμόρφωσαν τη μουσική του ταυτότητα. Τα ευρήματα της έρευνας κατέδειξαν, ότι ο μαθητής, μέσα από την υιοθέτηση διαφορετικών μουσικών ρόλων, εφάρμοζε ένα εύρος μουσικών πρακτικών, που πήγαζαν από τη συμμετοχή του τόσο σε τυπικές όσο και σε άτυπες διαδικασίες μουσικής μάθησης. Διαφάνηκε ότι οι μουσικές εμπειρίες στα διαφορετικά μαθησιακά πλαίσια, διαμόρφωσαν καταλυτικά τα χαρακτηριστικά της μουσικής του ταυτότητας, τόσο όσον αφορά στη σχέση του με τη μουσική, όσο και στην αξία που ο ίδιος απέδιδε στη συμμετοχή του στη μουσική στη πράξη

Άντρη Χατζηευαγγέλου: Απόψεις και εμπειρίες εκπαιδευτικών και μαθητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Κύπρου για την Διαπολιτισμική Μουσική Εκπαίδευση (σσ. 59-80)

Διάφορα φαινόμενα που επηρεάζουν τον διεθνή χώρο, όπως είναι η οικονομική κρίση, η προσφυγική κρίση, η μετανάστευση, δημιούργησαν νέα δεδομένα και στην εκπαίδευση της Κύπρου. Βασικός σκοπός της παρούσας ποιοτικής μελέτης ήταν η διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευτικών μουσικής και των μαθητών/τριών σχετικά με ζητήματα που αφορούν την εφαρμογή της Διαπολιτισμικής Μουσικής Εκπαίδευσης (ΔΜΕ) και της Παιδαγωγικής των Μουσικών του Κόσμου (ΠΜΚ) στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση της Κύπρου. Στη συγκεκριμένη έρευνα, συλλέχθηκαν ποιοτικά δεδομένα με συνεντεύξεις 14 εκπαιδευτικών μουσικής και 32 μαθητών/τριών γυμνασίων της Κύπρου, καθώς και ενός Ανωτέρου Λειτουργού του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ). Μέσα από τη θεματική ανάλυση των δεδομένων αναδείχθηκαν οι προκλήσεις που επηρεάζουν την αποτελεσματική εφαρμογή της ΔΜΕ και της ΠΜΚ. Ωστόσο, διαφάνηκε η σημαντικότητα της ΔΜΕ και της ΠΜΚ για τη δυνατότητα που προσφέρουν στους/στις μαθητές/τριες να κατανοήσουν τη μουσική άλλων πολιτισμών και να αναγνωρίσουν την αξία και σημαντικότητά τους, αποκτώντας με τον τρόπο αυτό μια πιο ανοικτή οπτική και ακουστική στο διαφορετικό.

Σοφία Δουκλιά & Ειρήνη Σκοπελίτη: Mozart Effect: Επιστημονικό Φαινόμενο ή Επιστημονικός Μύθος; Η Επίδρασή του στις Εκτελεστικές Λειτουργίες Εργαζόμενης Μνήμης και Αναστολής Παιδιών Προσχολικής Ηλικίας (σσ. 81-99)

Έρευνες στο πεδίο της Μουσικής Ψυχολογίας έχουν διερευνήσει την επίδραση του Mozart Effect (της Σονάτα Κ.448 για δύο πιάνα σε Ρε μείζονα) στις γνωστικές λειτουργίες. Τα αποτελέσματα από τις έρευνες αυτές είναι διφορούμενα. Ορισμένες έρευνες υποδεικνύουν ότι το Mozart Effect μπορεί να έχει θεραπευτικά αποτελέσματα σε ασθενείς με διαταραχές, άλλες ότι μπορεί να βελτιώσει χωρο-χρονικές γνωστικές ικανότητες τυπικού πληθυσμού και άλλες ότι το Mozart Effect είναι τεχνούργημα, ένας «επιστημονικός μύθος», αφού τα αποτελέσματα δεν δείχνουν ουσιαστική επίδραση στις γνωστικές δεξιότητες των συμμετεχόντων. Ο στόχος της μελέτης ήταν να διερευνήσει αν μπορεί να διαφανεί επίδραση του Mozart Effect στις γνωστικές εκτελεστικές λειτουργίες της εργαζόμενης μνήμης και της αναστολής παιδιών προσχολικής ηλικίας και αν αυτή η επίδραση φαίνεται να σχετίζεται με το φύλο των παιδιών. Στην έρευνά συμμετείχαν 88 παιδιά προσχολικής ηλικίας τα οποία χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες· η μία άκουγε τη Σονάτα Κ.448 του Mozart καθώς συμπλήρωνε έργα εκτελεστικών λειτουργιών (πειραματική) και η άλλη ομάδα ήταν σε συνθήκη σιωπής κατά τη συμπλήρωση των ίδιων έργων (ελέγχου). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι διαφορές μεταξύ της πειραματικής ομάδας και της ομάδας ελέγχου και οι διαφορές ως προς το φύλο δεν ήταν στατιστικά σημαντικές και άρα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως τυχαία ευρήματα, ενισχύοντας την θέση όσων χαρακτηρίζουν το Mozart Effect ως τεχνούργημα. Αναγνωρίζοντας όμως τη θετική επίδραση της μουσικής ακρόασης στις γνωστικές λειτουργίες, προτείνεται περαιτέρω διερεύνηση των υποθέσεων με μεγαλύτερο δείγμα συμμετεχόντων και με συμπληρωματική παροχή μουσικής εκπαίδευσης, ώστε να αναδειχθούν στοιχεία αλληλεπίδρασης μεταξύ των δύο παραγόντων, μουσικής ακρόασης και εκπαίδευσης.

Μαρίνα Μίντζα: H χρήση των μουσικών σωλήνων Βoomwhackers στα πλαίσια της τυπικής εκπαίδευσης στο ελληνικό σχολείο: μία ποιοτική έρευνα με εκπαιδευτικούς μουσικής στην Α/θμια και Β/θμια εκπαίδευση (σσ. 100-123)

H επιρροή των σύγχρονων μουσικοπαιδαγωγικών τάσεων και αντιλήψεων προς μια δημιουργική και βιωματική μουσική αγωγή τοποθετεί τη χρήση των μουσικών οργάνων Οrff αλλά και νέων μελωδικών οργάνων, όπως οι μουσικοί σωλήνες boomwhackers στον πυρήνα της μουσικής διδασκαλίας. Η παρούσα εργασία διερευνά αρχικά τους τρόπους με τους οποίους οι εκπαιδευτικοί μουσικής εντάσσουν τους μουσικούς σωλήνες στο μάθημα μουσικής, εν συνεχεία τις πρακτικές που αναπτύσσουν κατά τη χρήση τους και τέλος τους λόγους για τους οποίους επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν τους μουσικούς σωλήνες. Η έρευνα διεξήχθη με βάση την ποιοτική μεθοδολογία. Συγκεκριμένα τα δεδομένα συλλέχθηκαν μέσα από ημιδομημένες συνεντεύξεις πέντε εκπαιδευτικών μουσικής της Α/θμιας και της Β/θμιας που εργάζονται αντίστοιχα σε πέντε διαφορετικές πόλεις της Ελλάδας. Τα αποτελέσματα έδειξαν τα εξής: οι μουσικοί σωλήνες χρησιμοποιούνται στις τάξεις Α’- Δ’ δημοτικού για την εκμάθηση του ρυθμού και την εκτέλεση παιδικών τραγουδιών, στις Ε’-Στ’ δημοτικού για την αρμονική συνοδεία δημοφιλών τραγουδιών, ενώ στο Γυμνάσιο συνδέονται και με άλλες πτυχές του Προγράμματος Σπουδών και ειδικότερα στο Μουσικό Γυμνάσιο μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία μουσικού συνόλου. Οι εκπαιδευτικοί μουσικής αναπτύσσουν συγκεκριμένες πρακτικές που σχετίζονται με τον τρόπο παραγωγής του ήχου, τη σημειογραφία, τη διδακτική προσέγγιση και το ρεπερτόριο. Ως προς τους λόγους ένταξης των μουσικών σωλήνων στη μουσική διδασκαλία, οι εκπαιδευτικοί ανέφεραν εκπαιδευτικά και μουσικά οφέλη. Βάσει των ευρημάτων της έρευνας, διαπιστώνεται πως οι μουσικοί σωλήνες μπορούν να αποτελέσουν ένα εκπαιδευτικό εργαλείο ικανό να βοηθήσει στην αναβάθμιση του μαθήματος μουσικής στο ελληνικό σχολείο. Ωστόσο, απαραίτητη κρίνεται η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών μουσικής γύρω από τη χρήση των σωλήνων τόσο στη διδασκαλία και άλλων στοιχείων της μουσικής πέραν του ρυθμού και των τραγουδιών όσο και στην εφαρμογή ομαδοσυνεργατικών δραστηριοτήτων με τους σωλήνες.

Οδηγίες για την αποστολή άρθρων στα Ελληνικά

Author guidelines

Το παρόν τεύχος στάλθηκε ηλεκτρονικά ΔΩΡΕΑΝ σε όλα τα μέλη της Ε.Ε.Μ.Ε. που ήταν οικονομικά τακτοποιημένα για το 2024. Εάν ήσασταν οικονομικά τακτοποιημένο μέλος το 2023 και δεν λάβατε ηλεκτρονικά το τεύχος, ή εάν επιθυμείτε να το αγοράσετε (τιμή: 15 ευρώ), παρακαλούμε επικοινωνήστε με τη γραμματεία της Ε.Ε.Μ.Ε. στο email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..